Hikayenin genelini aktarabilmek için yeri geldiğinde birbirinden farklı türde sahneler yazman gerekecek. Kimisinde bir yapı kurmak için, bir olaya açıklama getirmek için ya da önemli bir bilgiyi açığa çıkarmak için yazacaksın. Aşağıdaki alıştırmaları uygulayarak farklı durumlarda yazman gereken sahneleri önceden çalışabilirsin.
Alıştırma 1:
Amaç: Karakterin eylemleri üzerinden sahnenin ruh halini oluşturmak.
Alıştırma: DİYALOGSUZ 3 kısa sahne (her biri en fazla yarım sayfa) yazın. Aynı karakter üç farklı zaman diliminde aynı mekanda yalnız başına dolaşacak. Her bir sahnenin ruh halini oluşturabilmek için belirgin ve yaratıcı bir dille sahneler oluşturmalısın. İlk alıştırmada, sahne bir korku filminde geçiyor gibi yazacaksın. İkincisinde bir aşk filmi, üçüncüde ise neşeli bir komedi filmi.
İpucu: GECE/GÜN, aydınlatma, aksesuar, sesler, kostüm ve karakter hareketlerini kullanabilirsin. Karakterin nereden gelip nereye gittiğini, nasıl hareket ettiğini, her bir örnekte neleri ortak olarak kullanıp da farklı bir etki oluşturabileceğini sormakla işe başlayabilirsin.
Alıştırma 2:
Amaç: Sahne ekonomisi, ekip biçmek ve izleyiciyi dahil etmek.
Alıştırma: DİYALOGSUZ iki kısa sahne (en fazla yarım sayfa) yazın.
Sahne 1: Karakter bir odada, tek başına bir randevu için hazırlanıyor. Karakterin tavırlarından bu randevuya karşı olan hislerini belirleyeceğiz. Dört gözle bu randevuyu mu bekliyor, zorunda olduğu için mi gidiyor, kaçmak için fırsat mı kolluyor?
Sahne 2: Karakter randevudan sonra aynı odaya geri döner. Randevuda neler oldu? Karakterin hareket ve tavırlarına (aynada kendine bakması, üstünü değiştirmesi gibi) bakarak randevunun nasıl geçtiğini göstereceğiz. Kabus gibi miydi? Beklenmedik bir şey mi oldu? Tam tahmin ettiği gibi miydi? Romantik bir gece miydi? Unutma ki bu randevunun neden gerçekleştiğini bilmen gerekir: düğün, cenaze ya da baş başa bir yemek.
Unutma: Hazırlık ve sonuç sahneleri duygusal olarak uç noktalarda yaşanır. İpucu: Genelde sonuç kısmı hazırlık kısmının zıttı olacağından karakteri bir uç noktadan bambaşka bir aşırı uca yollaman gerekecektir.
Örnek: Demokrasi kongresine giriş kartı olan bir suikastçı hayal edin. Başkan adayının resmi olan bir dosyaya göz atarken tam teşekküllü dürbünlü tüfeğini kontrol etmektedir. Kim olduğunu, ne iş yaptığını, nereye gideceğini ve ne amaçladığını bildiğimiz için kendimizi zeki hissederiz. Döndüğünde görevinin başarılı mı yoksa başarısız mı olduğunu benzer unsurlar kullanarak aktarabiliriz.
Alıştırma 3:
Amaç: Aksesuarlara duygusal bir anlam yükle.
Alıştırma: Bir aksesuarın birbirinden tamamen farklı iki şekilde kullanıldığı ortalama (üç sayfa) bir sahne yazın. Aksesuarın karaktere bir hediye ya da bir iyi niyet göstergesi olarak verildiğini varsayın. Sahnenin sonunda aynı aksesuar karakterin öfkeyle yaklaştığı ya da duygularını farklı bir yöne doğru sürüklediği bir nesneye dönüşsün.
Unutma: Aksesuarın elle tutulabilen, somut bir nesne olması gerekmektedir.
İpucu: Yaratıcı ol. Alışılmışın dışında bir aksesuar seç ve onu özgün bir amaç için değerlendir.
Alıştırma 4:
Amaç: İzleyiciye özgün bir yöntemle bir bilginin aktarılması.
Alıştırma: Karakterin bir bilgiyi elde etmek için çok çabaladığı üç sayfalık bir sahne yazın. Bunun bir suç mahalli ya da bir röportaj olabileceği gibi, karakterin izleyiciyle birlikte bir bilgi edinmek zorunda olduğu başka bir durum da olabilir. Karakterin önüne engeller yerleştirin: diğer karakterler bu bilginin açığa çıkmasını istemiyor olsun, ipuçları kolay bulunacak yerlerde olmasın ya da uğraşları onu hiçbir yere götürmesin.
Unutma: Karakterine karşı elini korkak alıştırma. Karakterinin kendine has bir yöntemle çok çabalamasını ve izleyiciye yeni bir şeyler vermesini sağla. Posta güvercini gibi bilgiyi hemen teslim eden bir sahne sıkıcıdır.
İpucu: Başkarakterin özgün dünya bakışını kullanarak ya diğer karakterleri ikna etmesini sağla ya da normalde fark edilmesi çok zor olan ipuçlarını bulmasını sağla.
Alıştırma 5:
Amaç: Bir karakterin diğer bir karakteri, yapmak istemediği bir işi yapması için ikna etmesini sağla.
Alıştırma: Aşağıdaki sahnelerden birini yazın:
Sahne 1: A karakteri B karakterini baştan çıkarmaya çalışır ve B karakterinin gönlü vardır. Ancak içinde bulundukları durum söz konusu durum için olabilecek en kötü yerdir. Bir boks maçından önce karşı tarafın menajeri yenilmesi için boksörü ikna etmeye çalışır. Konuşma her an üçüncü bir şahsın ortama girmesi yüzünden son derece tehlike içermektedir.
Sahne 2: Koşulların son derece müsait olduğu bir durumda bir karakter diğerini baştan çıkarmaya çalışır ancak karakteri direnir.
Unutma: Baştan çıkarma denilen şey karşı cinsi içeren cinsel bir eylem olmak zorunda değildir. Önemli olan bir karakterin diğerini aslında yapmak istemediği bir şeyi yapması için ikna etmesidir. Baştan çıkarma eyleminin –başarılı ya da başarısız- ne yönde çözüleceği tamamen size bağlıdır. Ancak sonuç ne olursa olsun, baştan çıkarmaya çalışan karakterin, her bir denemenin öncekinden daha da zorlaştığı birkaç deneme yapması gerekir. Ancak bu şekilde baştan çıkarılmaya çalışılan karakterdeki değişimi izleyiciye aktarabilirsiniz.
İpucu: Karakterinizin arzularını ve isteklerini kullanın. Can, Samet’in paraya ihtiyacı olduğunu, üne kavuşmak istediğini biliyorsa bu arzusunu kendi lehine kullanabilir. Samet’in bilmek istediği bir şeyi ona söyleyerek de Can istediği şeye ulaşabilir.
Alıştırma 6:
Amaç: Zıt karakterleri birbiriyle etkileşime geçip değişmeye zorla.
Alıştırma: İki zıt kutuptan karakteri karşı karşıya getirecek bir sahne yazın. Sahnenin sonunda, fiziksel ya da duygusal olarak yakınlaşmalarını sağla. Sahne içerisinde her bir karaktere çok sağlam bir amaç (motivasyon) vermeli ve sahneyi kimin tarafından izlediğimizi belli etmelisin. Bu şekilde karakterin süreç boyunca neler hissettiğini daha rahat aktarabilirsin.
Unutma: Etkili bir sahne yaratmak istiyorsan, karakterler arasında ilgi çekici ama inandırıcı farklılıklar oluşturmalısın. Ne kadar güçlü bir farklılık kullanırsan, karakterlerin kat etmeleri gereken yol uzar ve sahnen daha ilgi çekici bir hal alır. Görünürdeki farklılıklarına ek olarak, içinde bulundukları duruma iç dünyalarında nasıl tepki verdiklerini de göstermelisin. Panikleyen var mı? Bu durumdan hoşnut olan var mı? İki taraftan biri daha çekingen mi? Unutma ki, bir karakterin ne hissettiğini anlamamızın en kolay yolu, verdiği tepkileri gözlemlemektir.
İpucu: Zor ancak inandırıcılığı olan bir şey seç. Bu aynı zamanda kaçamayacakları ve onları birbirlerine mahkum eden bir durum olsun. Sonunda onları yakınlaştıran unsur konusunda açık olmalısın. Ortak bir ilgi alanı ya da amaçları olduğunu mu fark ederler? İki karakterden birinin romantik bir girişimi karşılık bularak buzların erimesine mi neden olur? Bu ihtimaller tamamen sana kalmış.
Alıştırma 7:
Amaç: İzleyicinin bilgisini kullanarak gerilim yaratmak.
Alıştırma: Karakterin bilmediği ancak izleyicini önemli bir bilgi edindiği, üç sayfalık bir sahne yazın. Bu durumu daha sonra izleyiciye karşı kullanın.
Unutma: ‘BOMBA’. Yaratabileceğin birbirinden farklı gerilim ve duygu bulunmaktadır. Bu izleyiciye neyi, ne zaman söylediğine göre değişir.
İpucu: İzleyicinin nasıl hissetmesini istersin? O duyguya ulaşmaları için ne yapabilirsin?
Örnek: Star Wars: Bölüm VI – Jedi’nin Dönüşü (1983)
Luke Dagobah’dan yeni dönmüştür ve Endor’un orman uydusunda olan ekibiyle yeniden bir araya gelmiştir. Ewok’ların verdiği partiden ayrılarak kendi halinde düşüncelere daldığı anda Prenses Leia yanına gelir ve neden kederli olduğunu sorar. Luke, Darth Vader ile tek başına yüzleşmesi gerektiğini çünkü Vader’ın babası olduğunu söyler. Luke açıklamaya devam eder: “Ailemizdeki herkeste güç var. Babam, ben ve …kız kardeşimde”. Leia bir şey anlamadığı için açıklama yapar: “Evet, o sensin Leia”. Bunu demesiyle Luke iki bombayı aynı anda bırakmış olur. Vader’ın Luke’un babası olduğunu biliyorduk ancak Leia’nın kız kardeşi olduğunu bilmiyorduk. Hiçbir şeyden haberi olmayan Han Solo, uzaktan izlediği Luke’un Leia’nın yanağından öpmesini görür ve yanlış anlar. Bu noktada izleyici Han’ın yaşadığı yanlış anlamanın keyfini sürer.
Alıştırma 8:
Amaç: Öyle bir durum yaratın ki, ortaya çıkan çok yönlülük karşısında karakteriniz amacını ya da motivasyonunu değiştirmek zorunda kalsın.
Alıştırma: Karakterin kesin ve açık bir sonuç için girdiği bir durum yaratın. Ancak bu duruma dahil olan diğer karakterler onu şaşırtarak sonuca etki edecek bir şey yaparlar. Karakteri ilk başta planladığı şeye ulaşamayacağını anladığı için niyetini ya da amaçladığı şeyi değiştirmek zorunda kalır.
Unutma: Sahnenin başkarakteri aksiyona başlamadan önce kesin ve somut bir amaç ve bir beklentiye sahip olmalı. Ona bu amacın gerekliliğini ifade edebilmesi için yeterince vakit tanı ve bu beklentisini açıkça göster. Ayrıca, sürprizi gerçekleştiren karakterlerin de bu sürprizi gerçekleştirme amaçlarını inandırıcı bir şekilde aktar. Karakterlerin öylesine dahil olup planını altüst etmesine izin verme.
İpucu: Bu sahne, karakterin nereden geldiğini gösteren bir giriş kısmına ihtiyaç duyar. Sahne başlamadan hemen önce ne oldu? Her bir karakter o sırada neyle meşguldü? Bunu gösterirken her şeyin tek tek anlatıldığı konuşmalardan kaçın. Konuşturma, göster! Bu çok önemlidir. Unutma ki bu sahne çok yönlülükle alakalı. Çok yönlü yapıyı öyle bir kur ki sahnenin dramatik etkisi tamamen artsın.
Örnek: ÇİN MAHALLESİ (1974)
Üçüncü perdenin zirve noktalarından birinde Gittes, Evelyn’e gidip onu polislere ihbar edeceğini söyler. Teğmen Escobar çoktan yola çıkmıştır ancak Gittes Katherine hakkındaki gerçeği öğrenmek istemektedir. Bu soru üzerine Evelyn ‘O benim kızım’ der. Gittes ona bir tokat atar ve ‘Sana doğruyu söyle dedim’ diyerek ısrarını sürdürür. ‘O benim kız kardeşim’ der demez Gittes bir kez daha Evelyn’e tokat atar. Gittes Evelyn’İ odanın diğer tarafına doğru savurur ve ‘Sana doğruyu söyle dedim’ diye bağırır. Evelyn hıçkıra hıçkıra ‘O hem kızım hem de kız kardeşim’ der. Bu kendinden emin yeni cevap karşısında Gittes ilk baştaki amacından vazgeçer ve Evelyn’in kaçması için ona yardım etmeye karar verir.
Alıştırma 9:
Amaç: Karakterinin gerçek kimliğini (kişiliğini) ortaya çıkan bir engel oluştur.
Alıştırma: Karakter bir kişinin gelmesini beklemektedir ancak beklediği kişi yerine hiç beklemediği ve olabilecek en yanlış kişi çıkagelir. Karakterin yaratıcı bir yalan uydurup bu kişiden kurtulmaya çalıştığı üç sayfalık bir sahne yazın.
Unutma: Sahneye hazırlık kısmıyla başla. Umduğu kişinin geleceğini sanan karakterin nasıl bir ruh hali içinde? Beklemediği kişi gelince ruh halinde nasıl bir değişim meydana geliyor?
İpucu: Aynası iştir kişinin lafa bakılmaz. Bol aksiyon, az konuşma.
Alıştırma 10:
Amaç: İzleyicinin sahneler arasında neler yaşandığını anlamasını sağla. Doğru yapıldığında, tüm bir filmin hikayesini bu üç kısa sahnede gösterebilirsin.
Alıştırma: Aşağıda belirtilen sahneleri (yarım sayfa) DİAYLOGSUZ olacak şekilde yazın. Karakterin başka bir karakterle görüşmek için üç kere aynı mekana girmesini anlatın.
Sahne 1: İlk girişinde mekan karaktere tamamen yabancıdır. Sahne, diğer karakterle tanışması üzerine sona erer.
Sahne 2: İkinci girişinde mekan tanıdıktır ve karakterle sıcak kanlı bir karşılaşma yaşar. Sahne yine karşılaşmalarıyla sona erer. Sahne 3: Üçüncü seferde mekanda kimse yoktur. Sahnede hüzünlü bir hava oluşturun. Bu sefer karakterimizi karşılayacak kimse yoktur.
Unutma: Mekana giren karakteri iyi tanı. Öyle bir durum yarat ki, hikayesi bu üç sahnede anlatılsın. Hikaye bu üç sahne üzerinden tamamlanacak şekilde yaz.
İpucu: Karakterin mekana ve çevresine karşı tepkisi, bize neler olduğunu anlatacaktır. Görselleştir. Ortamın ruh halini, aydınlatmaları ve sesleri kullan.
Örnek: Genç bir adam bir dükkana girer. Bir sonraki girişinde oranın ortağıdır. Üçüncü sahnedeyse onu dükkanda yalnız başına görürüz. Cevaplanması gereken sorular: Karakterimiz kimdir? Kaç yaşındadır? Neden bu mekana geliyor? Neyin gerçekleşmesini bekliyor? Mekan neresi? Karakter bu mekanı nasıl algılıyor? İkinci ve üçüncü sahnelerde mekanda ne gibi değişimler yaşanıyor? Başkarakter nasıl değişiyor? Kendinden daha mı emin yoksa daha endişeli mi? Burada ne yapmayı diliyor?
