“Hiyerarşi, istikrarlı bir ortamda çok işe yarar.” – Mary Douglas
Senaryoda yer alan olayların belirli bir istikrar içinde gerçekleşmesi gerekmez ancak hikayenin düzenlenmesi ve karakterlerin yaratımı belirli bir istikrar içinde yapılmalıdır. İnşa etmeden önce tasarlaman gerekir. Bunun en önemli kısmı da karakter hiyerarşisini iyi anlamaktır. İster bir senaryo yazın, isterse bir roman, hiyerarşi çok önemlidir.
Ancak hiyerarşi dendiğinde, bir karakterin diğerinin üstünde ve daha yetkili olduğu bir dünya düzeni kastetmiyoruz. Herkesi aşağılayan bir patron, filmin genelinde çok küçük bir role sahip olabilir ancak çalıştıkları kurum göz önüne alındığında haliyle bir kasiyerden daha tepede yer alacaktır.
Oliver Stone’un Müfreze filmini ele alalım: kahramanımız Chris emirleri yardımcı bir karakter olan Çavuş Elias ve Çavuş Barnes’dan almaktadır. Ancak buna karşın küçük bir rolü olan Teğmen Wolfe hepsinin başında bulunan kişidir. Ancak Teğmen Wolfe’u bu topluluktan çıkartırsak hikaye yine de işini görebilecektir. Ancak Chris’i çıkartırsak bambaşka bir filme dönüşür.
Açıkça görülüyor ki, karakter hiyerarşisi, karakterlerin hikayedeki önem ve görevlerine göre yer aldıkları bir hiyerarşiyi kastetmektedir. Doğal olarak en önemli karakter kahramanınızdır. Bu onun hikayesidir. Onun için umut eder, onun için korkarız. Bir şeyi çok isteyip de amacına ulaşmak için çokça engel aşması gereken odur. Kahramanınız hikayedeki hiyerarşinin tepesinde yer alır, bu kadar. O olmazsa hikaye de olmaz.
Peki ya diğerleri? Kötü adamlar, akıl hocaları, arkadaşları ve rakipleri? Ya bu bir dostluk filmi ya da topluluk filmiyse? Diğer ana karakterler, yardımcı roller, yan hikayenin karakterleri ne olacak?
Bu durum, her hikayenin sahip olduğu, bir takım değişkenlere bağlıdır. Bazen kahramanımızdan hemen sonra kötü adam gelebilir. Örneğin, Kuzuların Sessizliği filminde en önemli ikinci karakter Hannibal Lecter değil midir? Kimi durumlarda kötü adam doğrudan filmin kahramanı da olabilir. Bu durumda ona anti-kahraman deriz. Kubrick’in Otomatik Portakal filmindeki Alex buna iyi bir örnektir.
Dostluk filmlerinde genelde iki kişi (biri diğerinde biraz daha özel olabilir) başrolleri paylaşır. Cehennem Silahı filminde, Riggs ve Murtaugh ortaktır. İki karakterin de apaçık birer karakter eğrilerinin olmasına rağmen, izlediğimiz aslında Riggs’in hikayesidir. Bir felaket filminde kahraman Kusursuz Fırtına, Hortum gibi doğal afetler olabilir. Bu gibi filmlerde, arkadaşlar, akıl hocaları ve rakipler hemen kahramanlardan sonra gelirler. Gençlerden oluşan bir cinayet filminde hiyerarşik yapıyı belirleyen şey karakterlerin hayatta kalma süreleridir. Bir karakter daha fazla hayatta kalıyorsa merdivenin daha üst bir basamağında yer alıyor demektir.
Tabi ki her kuralı bozan istisnalar vardır. Ancak genellikle, senaryo yazımında karakter hiyerarşisi dörde bölünebilir: ana karakterler, yardımcı karakterler, yan hikaye karakterleri ve tek atımlık karakterler.
Karakter Rolleri
Karakterinin rolü ne? Bu soruyu cevaplayabilmek başarılı bir karakter yaratmanın ön şartıdır. Hikayenizde bir karakterin neden yer aldığını, hikayenin bütününde nasıl bir görev üstlendiğini kesin olarak bilmeniz gerekir. Kahraman mı? Kötü adam mı? Diyelim ki kahraman, nasıl bir kahraman? Kurtarıcı mı, bir keşiş mi, savaşçı mı yoksa şapşal mı? Ya kötü karakter? Tehlikeli ama çekici bir kadın, narsistin teki, psikopat ya da bir hain mi?
Karakter rollerini anlamak asla kahraman ve kötü karakter içinde düşünülmemeli. Bir senaryonun yardımcı rollere de ihtiyacı vardır. Arkadaşlar ya da rakipler gibi. Bunlar sembolik, mitolojik, fantastik ya da insan dışı karakterler olabilirler. Bazen bir grubun tamamı aynı rolü paylaşır ya da bazen bir karakterin birden fazla rolü olabilir. Bazıları tek atımlık karakterlerdir, sadece birkaç sahnede görünürler. Bazılar ise ana gerilime paralel olarak ilerleyen kendi aksiyon çizgilerine sahiptir ve yan hikayenin kahramanı olacak kadar önem taşır.
Karakter rollerinde sınırsız olasılıklar vardır ve her biri farklı bir şekilde tasarlanabilir. Çünkü karakter tasarımında mutlak bir yol yoktur ancak her karakterin oynadığı bir rol vardır.
